به مناسبت ۸ مارس روز جهانی زن
کمونیسم کارگری و آزادی زن
گفتگو با هما ارجمند
یک دنیای بهتر: صد سال از ۸ مارس روز جهانی زن میگذرد. صد سال تلاش برای برابری زن و مردم در جهان. موقعیت زن را پس از این تلاشها در جهان کنونی چگونه می بینید؟
هما ارجمند: این سوال بسیار مهم و در عین حال سوال بسیار وسیعی است و فكر نمیكنم بتوان حتی به سرفصلهای آن در این جا پرداخت. آنچه كه واضح است این است كه هنوز زن در موقعیت برابری با مرد نیست و هنوز در مقیاس بین المللی موقعیت فرودست برای زنان موجبات شرایط ناگواری میگردد كه بعضا تراژدی است. به صرف زن بودن باید در اردن زندانی بود و پوسید تا قربانی قتل ناموسی نشد. در ونكوور كانادا بیش از پنجاه زن تن فروش سلاخی شود و پلیس و مقامات قضایی بیتفاوت از كنار آن بگذرند. در عربستان هنوز حق رای نداشت و در آسیایی جنوب شرقی زنان و دختران خردسال در تجارت سكس همچون بردگان مورد تجاوز، شكنجه و قتل قرار گیرند. یا در ایران بخاطر پوشش با شلاق و اسید و زندان مواجهه بود و یا بخاطر رابطه جنسی آزاد مورد سنگسار قرار گرفت. و یا در قلب كشورهای اروپایی و امریكائی هنوز جهت قطع نفوذ مذهب در دستگاه دولتی، آموزش و پرورش و دستگاه قضایی باید مبارزه كرد و یا مانع آن شد كه اسلام سیاسی همان بلایی را كه بر سر زنان در كشورهای اسلام زده آورده اند را بیاورند. و یا برای حقوق برابر و یا مقابله با خشونت علیه زنان در صف اول جدال برای رفرم بود.
از طرف دیگر بطور قطع موقعیت زنان را با صد سال پیش نمیتوان مقایسه كرد. جنبش برابری زنان و جنبش سوسیالیستی گامهای بزرگی را جهت آزادی زنان و تامین درجاتی از برابری برداشته است. در همه زمینه ها میتوان این تفاوتها را مشاهده كرد. حضور زنان در سیاست و دولت، حضور زنان درعرصه های علوم و هنر و در راس جنبشهای اجتماعی و سازمانها و احزاب سیاسی همه و همه نشان دهنده پیشرفتهای است كه زنان كسب كرده اند. این موقیعت متفاوت حاصل مبارزه و تلاشهای فردی و جمعی زنان و همه كسانی است كه در عرصه زنان دخیل بوده اند. زنان در دهه های گذشته در بخشی از دنیا به دستاوردهائی رسیده اند كه آنان را در شرایطی قرار داده كه میتوانند به ستم كشی خود بطور كامل پایان دهند. شرایط هیچ وقت تا این اندازه برای رسیدن به برابری و آزادی كامل زنان فراهم نبوده است. این شرایط را نمیتوان به عقب برگرداند. حتی در ایرانی كه یك حكومت مذهبی و ضد زن در قدرت است با همه سركوبگریها و وحشیگریها علیه زنان نتوانستند زنان و جنبش برابری زنان را لحظه ای از تحرك و تداوم مبارزه باز دارند.
یک دنیای بهتر: در ایران مساله زنان یکی از محوری ترین مسائل جامعه است. زنان یک نیروی عمده در تحولات آزادیخواهانه و برابری طلبانه جامعه هستند. مصافهایی که پیشاروی این جنبش آزادی زن در جامعه قرار دارد را چگونه می بینید؟
هما ارجمند: در ایران مصاف زنان اساسا یك مصاف سیاسی است. این خصلت مبارزه آزادی خواهانه جنبش برابری زنان با روی كار آمدن جمهوری اسلامی صد چندان شده است. هر رفرم و هر درجه اصلاحات در شرایط زنان بدون یك رویارویی با حكومت مذهبی ممكن نبوده و نیست. حكومت اسلامی از بدو روی كار آمدن شرایطی را بوجود آورده است كه نمیتوان بدون خلاصی از آن به درجاتی از آزادیهای اجتماعی پایدار دست یافت. این را به عینه شاهد هستیم. دقیقا همین شرایط است كه رفرمیسم در جنبش زنان را بیخاصیت و بدون حمایت توده ای میكند. اما تا جایی كه به خود موانع و محدودیتهای جنبش برابری زنان برمیگردد میتوان بر موارد زیر تاكید كرد. هنوز این جنبش از یك تشكل با نفوذ توده ای برخوردار نیست. تشكلهای موجود نتوانستند این خلا را پركنند. البته خفقان و سركوب جمهوری اسلامی را از یاد نبرده ام. ولی میتوان و میباید تمام تلاش را بر این متمركز كرد كه از یك سازمان سراسری با پلاتفرم واحد و شفاف برخوردار شد. آنچه كه امثال عبادیها و خراسانیها با پرچم اسلام مدرن در تلاش ایجاد آن هستند اصلا پاسخ زنان نیست. و دیدیم كه تا حال نه تنها دستاوردی برای آنان نداشته اند بلكه خود به یك مانع سر راه جنبش برابری زنان بدل شده اند. فمینیسم اسلامی همان زمان كه فائزه رفسنجانی علمش را بلند كرد تقلایی برای نجات جمهوری اسلامی بود. دیگرانی كه خواستند دنباله رو او شوند هم از آن خیری ندیدند. مصاف دیگر جنبش برابری زنان ایجاد یك پل محكم با دیگر جنبشهای اجتماعی است. تامین حلقه ای كه این جنبش را با جنبش كارگری، جنبش علیه فقر، جنبش دانشجویی بتواند پیوند دهد از جمله وظایفی است كه امروز از اهمیت ویژه برخوردار است.
یك مصاف دیگری كه در مقابل جنبش برابری زنان قرار دارد این است كه هنوز یك پیوند محكمی بین تحركات و اعتراضات زنان اقشار متوسط جامعه با مبارزه و جدال زنان كارگر و زنان اقشار فقیر جامعه وجود ندارد. این گسست در عمل محدودیتهای زیادی را بر كل جنبش برابری طلب تحمیل كرده است. لازمه این پیوند هم در سطح مطالبه و شعارها است و هم در سطح سازمانی است.
یک دنیای بهتر: کمونیسم کارگری به مساله آزادی زن ویژگی ها و نگرش جدیدی بخشیده است. چپ سنتی نگاهی عقب مانده به این مساله داشت. تفاوتها را در چه می بینید؟
هما ارجمند: چپ سنتی اساسا جنبش زنانی كه مطالبات و مشخصات خاص خود دارد را نمیبیند. یا نمیدید. بخشی از این چپ حداكثر زنان كارگر و مطالبات آن را در نظر داشت. تا آنجایی كه به دوران بعد از انقلاب برمیگردد مسئله زنان آنچنان به یكی از مسائل اساسی جامعه بدل شده است كه كسی نمیتواند بدان بی توجه بماند. چپ سنتی هم به همين اعتبار تجدید نظرهای اساسی به رویكردش نسبت به زنان و جنبش زنان كرده است. بر خلاف آن كمونیسم كارگری از همان بدو امر جنبش برابری زنان را عرصه ویژه و با اهمیتی دانسته و بدان نه از زاویه تاكتیكی، بعنوان نیرویی علیه امپریالیسم و یا نیرویی علیه دیكتاتوری و یا حتی نیروی علیه اسلام٬ بلكه بعنوان بخشی از جامعه كه از دیر باز خواستها و نیازهایش شدیدا مورد تعدی و سركوب قرار گرفته از یك زاویه بسیار مدرن و غربی نگریسته است. اصلا نامگذاری جنبش برابری زنان كار كمونیسم كارگری است. مطالباتی كه ما در برنامه خود در این عرصه داریم یكی از كاملترین و پیشرفته ترین مطالباتی است كه در این جنبش در سطح جهان طرح شده است.
جالب این كه بخشی از این چپ سنتی در حال حاضر فمینیست شده است. میخواهد كفاره گناهان گذشته اش را پس دهد. و در غرب دنباله رو لیبرالترین جریانات فمینیست است. حتی یادشان رفته كه علیه جمهوری اسلامی هستند. و برای هر كسی كه در ایران به غلط پیاده شدن اسلام اعتراض دارد مدال افتخار میدهند و میشود رهبرشان. چپ سنتی تا آنجایی كه به سیاست و برنامه در عرصه جنبش برابری زنان برمیگردد كاملا بی افق است. اما آنجایی كه به مسئله زنان از نظر اجتماعی و فرهنگی برمیگردد درك متفاوتی از جریانات ملی اسلامی در مورد حقو ق زنان و مسئله زنان ندارد. بیهوده نیست كه تا سالهای سال ما از این ها تحركی در قبال وحشی گریهای جمهوری اسلامی علیه زنان ندیدیم. كسی كه برای خود در رابطه با زنان ارزشهایی چون زن نجیب، زن فادار، مادری مسئول، زن شرقی ساخته نمیتواند رابطه آزاد زنان و حق پوشش زنان و مسائل جنسی زنان را با یك نگاه مدرن و مترقی ببیند. نمیتواند با حجاب كودكان مشكل داشته باشد. حجاب برایشان از نظر اجباری بودن مسئله است. با این كه بخشی از این چپ سالها است كه در غرب فعالیت و زندگی میكند ولی هنوز نتوانسته خود را با تمام علقه های گذشته ببرد.
یک دنیای بهتر: چه پیامی برای ۸ مارس امسال به جامعه دارید؟ خطابتان به فعالین آزادی زن چیست؟
هما ارجمند : به ٨ مارس چیزی نمانده است. حتما فعالین جنبش زنان در ایران كلی تدارك دیده اند كه مراسمهای بزرگ و باشكوهی را برگزار كنند. میخواهم بگویم كه ما را در همه زمینه ها در كنار خود ببینند. تا آنجایی كه به خارج از ایران برمیگردد ما تمام تلاش خود را خواهیم كرد همچون گذشته صدای اعتراض فعالین آزادی زن را به گوش جهانیان برسانیم و همچون سر پل پیوند مبارزه آنان با جنبش برابری طلب و سكولار و سوسیالیستی در سطح دنیا باشیم.
در ایران باید از هر امكانی بهره برد تا متحدتر و متشكل تر با شعارها و مطالبات مشخص و توده ای در روز جهانی زن اجتماع و مراسم برپا كرد. میتوان با پیوستن به صف اعتراض معلمان و دانشجویان در این روز نمایش قدرت داد. باید با شعار آزادی زن ملاك آزادی جامعه است هر جا كه امكان داشت حضور جمعی یافت. باید با شعار خشونت علیه زنان موقوف، سركوب زنان محكوم و زن برده خانگی نیست به استقبال ٨ مارس رفت. امسال جا دارد فعالین آزادی زن در ایران بطور مشخص خود اقدام به تماس با سازمانهای شناخته شده و با نفوذ مدافع حقوق زنان در سطح دنیا كنند و خواهان حمایت گسترده آنان از مبارزاتشان گشته و جمهوری اسلامی را بخاطر سركوب و ضرب و شتم زنان محكوم كنند. این عرصه را نباید به ملی و اسلامی ها سپرد. ٨ مارس شرایط بسیار مناسبی را جهت تامین این همبستگی فراهم میكند و این توصیه ویژه من به فعالین جنبش برابری زنان در ایران است. *
